مسجد جدید – Yeni Camii
( انگلیسی: New Mosque، ترکی: YENİ CAMİİ )، که در ابتدا مسجد والده سلطان نامیده می شد ( Valide Sultan Camii ) در انتهای جنوبی پل گالاتا، در منطقه ی امین اونو و بر فراز شاخ طلایی قرار گرفته است. برخلاف نامش، مسجد جدید بنایی نیست که به تازگی ساخته شده باشد. در واقع، پس از بازسازی ای که بین سال های 1660 تا 1665 روی آن صورت گرفت، بنا “مسجد جدید والده سلطان” نامیده شد و نام کنونی اش مخفف این نام آخر است. با داشتن مجموعا 66 گنبد و دو مناره ی مرتفع، مسجد جدید یکی از گوهر هایی است که افق شهر استانبول را آراسته اند. از آنجاییکه مسجد در قطب گردشگری و تجاری استانبول قرار گرفته، اطراف آن همیشه مملو از بازدید کننده ها می باشد. همچنین اگر گردشگران مایل به غذا دادن به خیل کبوتر های اطراف مسجد باشند، می توانند به آسانی از دستفروش هایی که همیشه در محوطه ی مسجد قرار دارند دانه خریداری کنند.
تاریخچه ی مسجد جدید
ساخت مسجد جدید در سال 1597 به دستور صفیه سلطان، همسر سلطان مراد سوم و بعد ها، والده سلطانِ سلطان محمد سوم آغاز شد. دو سال پس از به سلطنت رسیدن محمد سوم در سال 1595، صفیه سلطان در مقام والده سلطان دستور ساخت مسجد جدید را داد؛ بنابراین نام رسمی و اولیه ی مسجد، “مسجد والده سلطان” تعیین شد. معماری اولیه ی بنا توسط داوود آقا، یکی از شاگردان معمار سنان انجام گرفت. با این وجود، داوود آقا در سال 1599 در گذشت و دالگیچ احمد چاوش جای او را گرفت. ساخت مسجد جدید بیش از نیم قرن به درازا انجامید و تحت امر یک والده سلطان دیگر، تورهان خدیجه سلطان، مادر سلطان محمد چهارم، تکمیل گشت.
به دلیل وجود اختلافات سیاسی، پروژه ی بنای مسجد دچار اختلال شد و موقعیت مکانی و بودجه ی لازم برای ساخت آن باعث ایجاد اختلاف در دربار گشت. محله ی امین اونو نخستین مرکز تجاری شهر و محل سکونت جمعیت زیادی از یهودی ها بود. صفیه سلطان با قرار دادن مسجد در این منطقه، قصد داشت به بهانه ی نارضایتیِ روز افزون تجار محلی و خارجی از افزایش قدرت و نفوذ هم رده های یهودی شان – که به صفیه سلطان توجیه موجهی برای غصب کردن املاکشان را می داد – قلمرو نفوذ اسلام را در شهر گسترش دهد. لیکن مخارج زیاد این پروژه باعث افزایش انتقادات شد. به خصوص ینی چری ها از افزایش قدرت سیاسی والده سلطان خشمگین شده و ساخت مسجد را هزینه ای گزافه می پنداشتند. پس از مرگ محمد سوم در سال 1603، صفیه سلطان مجبور به رها کردن پروژه شد. پس از تنزل مقام صفیه سلطان و انتقالش به حرمسرا، سلطان جدید، احمد اول، علاقه ای به پیگیری این پروژه نشان نداد و بنای مسجد جدید متوقف گشت.
بعد از سال 1603، سازه ی نیمه تمام به تدریج سر به خرابی گذاشت. در جریان آتش سوزی بزرگ استانبول که در 24 جولای 1660 آغاز شد و بسیاری از محله های شهر در جریان آن برای بیشتر از دو روز آتش گرفتند، مسجد جدید شدیدا آسیب دید. کمی بعد در همان سال معمار سلطنتی مصطفی آقا پیشنهاد کرد که تورهان خدیجه سلطان، مادر سلطان محمد چهارم، برای نشان دادن تقوایش پروژه را تکمیل کند. تورهان خدیجه سلطان همچنین دستور ساخت بازار ادویه در نزدیکی مسجد جدید را داد؛ امروزه این بازار بخشی از مجتمع ( külliye ) مسجد جدید است. بنابراین، در آخرین ماه های سال 1660، ساخت مسجد از سر گرفته شد و ساخت بازار مجاور نیز آغاز گشت.
در آخر، مسجد در سال 1663 کامل و در سال 1665 افتتاح شد و به “مسجد جدید والده سلطان” تغییر نام داد. با گذر زمان این مسجد به صورت غیر رسمی در میان عموم مختصرا “مسجد جدید” نامیده شد.
